Του Καρλ Μπίλντ[1]
Σε ένα σχόλιό του που δημοσιεύθηκε στους New York Times τον περασμένο Απρίλιο, ο Τζ. Ντ. Βανς, σημερινός υποψήφιος αντιπρόεδρος των Ρεπουμπλικανών στις ΗΠΑ, πρότεινε μια στρατηγική «άμυνας» για την Ουκρανία που δεν ήταν παρά μια συνταγή ήττας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα λόγια του διαβάστηκαν προσεκτικά στο Πεκίνο και τη Μόσχα, και έγιναν δεκτά με ικανοποίηση. Ο κατευνασμός της Ρωσίας εις βάρος της Ουκρανίας θα ισοδυναμούσε με μια μεγάλη στρατηγική απώλεια για τις Ηνωμένες Πολιτείες, και συνεπώς με μια νίκη για τους αντιπάλους τους.
Η συνηγορία του Βανς υπέρ του κατευνασμού δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν. Σε ένα podcast του 2022, με τον πρώην σύμβουλο και πολιτικό γκουρού του Ντόναλντ Τραμπ, Στηβ Μπάνον, είπε: «Είτε έτσι, είτε αλλιώς, δεν με ενδιαφέρει πραγματικά τι θα συμβεί στην Ουκρανία». Το επιχείρημά του ουσιαστικά είναι ότι επειδή η Ρωσία είναι μεγαλύτερη από την Ουκρανία, μπορεί να ρίξει περισσότερες βόμβες και πυραύλους από όσες μπορούν να αποκρούσουν οι Ουκρανοί και οι δυτικοί υποστηρικτές τους.
Η Ρωσία είναι αναμφίβολα μεγαλύτερη από την Ουκρανία. Αλλά αν αυτό αποτελεί λόγο για να αποδεχτεί η Ουκρανία την ήττα της, το ίδιο επιχείρημα θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε οκτώ άλλες γειτονικές χώρες που αποτελούσαν κάποια στιγμή μέρος της ρωσικής/σοβιετικής αυτοκρατορίας. Ο Βανς ουσιαστικά δίνει το πράσινο φως στη φιλοδοξία του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να αναστήσει την παλιά αυτοκρατορία μέσω της κατάκτησης. Ο μόνος γείτονας που θα της απέμενε θα ήταν η Κίνα, ο «χωρίς όρια» εταίρος της Ρωσίας.
Μια αναστημένη Μεγάλη Ρωσία, σε συμμαχία με τη σημερινή Κίνα, θα άλλαζε την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Στην πραγματικότητα, αυτό ακριβώς είναι το αποτέλεσμα που επιθυμούν οι ηγέτες των δύο χωρών. Μια Αμερική σε στρατηγική υποχώρηση – εγκαταλείποντας την Καμπούλ και στη συνέχεια το Κίεβο– θα ενθάρρυνε το ευρασιατικό αυταρχικό μπλοκ να περάσει στην επίθεση. Οι μέρες της Ταϊβάν θα ήταν μετρημένες, και άλλες χώρες θα μπορούσε να έχουν την μοίρα της πριν από αυτήν.
Ο Πρώσος θεωρητικός του πολέμου, Κάρλ Φον Κλαούζεβιτς, μας δίδαξε περίφημα ότι ο πόλεμος είναι ένας διαγκωνισμός πολιτικών βουλήσεων. Τα όπλα και ο στρατός σίγουρα μετράνε, αλλά συχνά δεν είναι αυτά που εν τέλει κρίνουν την έκβαση της αντιπαράθεσης. Το αποτέλεσμα στο Αφγανιστάν δεν κρίθηκε από το ποια πλευρά είχε περισσότερες οβίδες για το πυροβολικό. Και πάλι, αν πιστεύετε ότι η δύναμη πυρός είναι το παν, θα πρέπει επίσης να υποστηρίζετε πως η Ταϊβάν θα πρέπει απλά να προχωρήσει στην παράδοσή της.
Ο Πούτιν δεν έχει κρύψει τους πολεμικούς του στόχους. Ενώ «έπαιρνε συνέντευξη» από τον Ρώσο ηγέτη τον περασμένο Φεβρουάριο, ο ακτιβιστής της δεξιάς Τάκερ Κάρλσον μας έκανε μεγάλη χάρη αφήνοντας τον συνεντευξιαζόμενό του να παραμιλάει για το όνειρό του να εξαφανίσει την Ουκρανία από τον χάρτη. Το θέμα δεν αφορούσε ποτέ πραγματικά τους Ουκρανούς που μιλούν ρωσικά ή την επέκταση του ΝΑΤΟ ή οτιδήποτε άλλο. Μάλλον, έχοντας αναβιώσει την κλασική ρωσική ιμπεριαλιστική άποψη, ο Πούτιν πιστεύει ότι η Ουκρανία απλώς δεν έχει δικαίωμα να υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος.
Το πού καταλήγει αυτή η λογική δεν το ξέρει κανείς. Εξάλλου, η Πολωνία, η Φινλανδία, η Λετονία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν ήταν κάποτε μέρος της αυτοκρατορίας που ο Πούτιν επιδιώκει να αποκαταστήσει. Αν η Ουκρανία μπορεί να ηττηθεί επειδή οι ΗΠΑ αποφάσισαν να απομακρυνθούν, όλα τα στοιχήματα έχουν χαθεί. Με τόσες πολλές χώρες που είναι μικρότερες από τη Ρωσία, ο Βανς θα πρέπει να επαναλάβει το επιπόλαιο επιχείρημά εις το διηνεκές.
Η υπεράσπιση της Ουκρανίας προφανώς επαφίεται πρωτίστως στους Ουκρανούς. Είναι το δικό τους αίμα που χύνεται στο πεδίο της μάχης, και είναι αυτοί που έχουν επωμιστεί τη φοβερή ευθύνη να υπερασπιστούν και την Δύση, παρ’ ότι οι πιθανότητες ήταν εναντίον τους. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, κανείς δεν περίμενε ότι θα διαρκούσε περισσότερο από μερικές εβδομάδες, αν όχι μέρες. Όμως κράτησαν, προκαλώντας σοβαρές φθορές στον ρωσικό στρατό. Αυτό από μόνο του είναι ένα είδος νίκης.
Το τίμημα που πληρώνουμε οι υπόλοιποι είναι ελάχιστο. Για τα κράτη μέλη της ΕΕ, ανέρχεται σε περίπου 0,3% του ΑΕΠ, κατά μέσο όρο –λίγο περισσότερο από το ένα δέκατο των δικών μας αμυντικών δαπανών· για τις ΗΠΑ, είναι σημαντικά μικρότερο. Είναι αλήθεια ότι η Ευρώπη άφησε την δική της βάση της αμυντικής βιομηχανίας να παρακμάσει, κι έτσι δεν μπορούσε να παράγει τίποτε, από οβίδες για το πυροβολικό μέχρι πυραύλους για την αεράμυνα. Αλλά το να επιτρέψουμε στη Ρωσία να καταπιεί την Ουκρανία δεν θα μας απαλλάξει από το βάρος της διόρθωσης αυτού του λάθους. Αντιθέτως, θα μείνουμε με ένα ακόμη πιο απειλητικό στρατηγικό περιβάλλον. Ο επιτιθέμενος στο Κρεμλίνο θα προέλαυνε.
Ο Βανς δεν έχει άδικο να υποστηρίζει ότι η στρατηγική της Ουκρανίας πρέπει τώρα να είναι κυρίως αμυντική. Η περσινή αντεπίθεση σημείωσε μικρή πρόοδο και έμεινε πολύ πίσω από τους στόχους της. Αλλά αντί να αποσύρουμε την υποστήριξή μας προς την Ουκρανία, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι είναι η μόνη αξιόπιστη στρατηγική για την επίτευξη κάποιας υποψίας ειρήνης στην πορεία. Το να μείνουμε άπραγοι και να αφήσουμε τα ρωσικά βομβαρδιστικά να κονιορτοποιήσουν το Χάρκοβο και την Οδησσό, θα αποχαλινώσει τα γεράκια του πολέμου.
Τελικά, τα όπλα θα σιωπήσουν. Αλλά καμία πραγματική ειρήνη δεν θα είναι δυνατή μέχρι να ηττηθεί το αυτοκρατορικό όνειρο του Πούτιν. Η Ρωσία πρέπει να αποδεχτεί το ρόλο της ως ένα κανονικό έθνος-κράτος μεταξύ άλλων, και η δημοκρατία και η ασφάλεια της Ουκρανίας πρέπει να διασφαλιστούν μέσω της ενσωμάτωσης στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Μόνο τότε θα πρέπει να διευθετηθούν οι λεπτομέρειες της σχέσης μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.
Συμφωνώ με τον Βανς ότι οι Ευρωπαίοι φέρουν τεράστια ευθύνη εδώ. Αλλά θα πρέπει να γνωρίζει ότι η ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη υπερβαίνει ήδη εκείνη των ΗΠΑ και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για να κάνει την Ουκρανία επίσημο μέλος της. Αυτό είναι ένα τεράστιο, στρατηγικής σημασίας βήμα.
Αλλά δεν είναι μόνο η ευρωπαϊκή ασφάλεια που διακυβεύεται. Στην ομιλία του στο αμερικανικό Κογκρέσο τον περασμένο Απρίλιο, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Fumio Kishida δεν μάσησε τα λόγια του: «Η Ουκρανία σήμερα, θα μπορούσε να είναι η Ανατολική Ασία του αύριο». Θα υποστηρίξει ο Βανς τον κατευνασμό και εκεί; Αν ναι, και αν οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίσουν την αμερικανική προεδρία τον Νοέμβριο, θα βρεθούμε σε έναν κόσμο όπου οι δυτικές αξίες και τα δυτικά συμφέροντα θα έχουν υποχωρήσει πλήρως.
[1] Ο Καρλ Μπίλντ έχει διατελέσει πρωθυπουργός της Σουηδίας, και ηγέτης του κεντροδεξιού κόμματος των Μετριοπαθών της Σουηδίας. Είναι ο πολιτικός που διαπραγματεύτηκε την ένταξή της στην ΕΕ. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στο διεθνές πρακτορείο άρθρων γνώμης Project Syndicate, και αναδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Kiev Independent στις 23 Ιουλίου 2024.
