Η μάχη του Γκιαούρη και του Χασάν, Ευγένιος Ντελακρουά, 1826
Αντιρρήσεις στις σκέψεις των Χ. Γιανναρά και Γ. Κοντογιώργη
του Σπύρου Κουτρούλη
Από όσα κατά καιρούς έχει γράψει ο Χ. Γιανναράς, ο ισχυρισμός του ότι η ελληνική επανάσταση ήταν λάθος, γιατί δημιούργησε εθνικό κράτος είναι αυτός που περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο δεν με βρίσκει σύμφωνο. Ως ιδεολογικά υπεύθυνο για την εξέλιξη αυτή θεωρεί τον Α. Κοραή. Μετά όμως την ήττα της επανάστασης στη Μολδοβλαχία και την αδυναμία της να ξεσπάσει στην Κωνσταντινούπολη, εκ των πραγμάτων περιορίστηκε στην περιοχή που αποτέλεσε αρχικά το ελληνικό κράτος. Ποιοι πραγματικά μπορούν να υποστηρίξουν ότι ήταν προτιμότερη η τουρκοκρατία; Μπορούσαν οι Φαναριώτες, οι «δουλοπρίγκιπες» να κληρονομήσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία; Η επανάσταση των Νεοτούρκων έδειξε ότι η τελευταία οδηγούνταν σ’ ένα εθνικώς καθαρό κράτος, που δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης τα άλλα έθνη. Αν δεν υπήρχε το ελληνικό κράτος, ο μικρασιατικός ελληνισμός θα είχε υποστεί μια μεγαλύτερη σε μέγεθος γενοκτονία από αυτή που υπέστησαν οι Αρμένιοι.
Στο έξοχο τελευταίο τεύχος των Τετραδίων, ο Γ. Κοντογιώργης γράφει ότι η «Επανάσταση του 1821 στοιχειοθετούσε τη συντριπτική ήττα του Ελληνισμού», ενώ «η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί προέκταση και ολοκλήρωση της συντριπτικής ήττας των Ελλήνων στην Επανάσταση» (σελ. 191). Επίσης αναφέρεται στη δυνατότητα «ο Ελληνικός Κόσμος να οικειοποιηθεί την Οθωμανική Αυτοκρατορία» (σελ. 194). Θα συμπληρώσει ότι η «διακήρυξη της Μεγάλης Ιδέας υπηρέτησε αποκλειστικά εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς και συγκεκριμένα την πολιτική νομιμοποίηση μιας άρχουσας τάξης η οποία σε καμία περίπτωση δεν πίστεψε ή μάλλον δεν θέλησε να υπηρετήσει την εθνική ολοκλήρωση» (σελ.196), ενώ το τέλος της δημοκρατίας «δεν τοποθετείται στον 4ο αιώνα π.Χ. αλλά στο τέλος της Τουρκοκρατίας» (σελ. 192).
Επιγραμματικά έχουμε να πούμε ξεκινώντας από το τελευταίο:
α. Η δημοκρατία δεν τέλειωσε με το τέλος της Τουρκοκρατίας, γιατί δεν υπήρχε δημοκρατία. Ο κοινοτισμός είχε δημοκρατικά χαρακτηριστικά, σε περιοχές όπως τα Αμπελάκια, τις Σπέτσες και τα Ψαρά, αλλά αλλού καθαρώς ολιγαρχικά και σε κάθε περίπτωση ο υπόδουλος ελληνισμός είχε τα δικαιώματα που είχε ο ραγιάς, ο δούλος.
β. Η ελληνική επανάσταση ήταν η πρώτη νίκη του ελληνισμού με την οποία ξεκίνησε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Συνεχίστηκε και μετά την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας στην Κρήτη, στη Μακεδονία, μέχρι το 1922.
γ. Η Μεγάλη Ιδέα διακηρύχτηκε για πρώτη φορά από τον Καποδίστρια και στη συνέχεια από τον Κωλέττη, αλλά αποτελούσε το όραμα και τον πόθο του ελληνισμού να ενωθεί σ’ ένα κράτος, όπως έλεγε ο Ι. Δραγούμης, να ενωθούν Ελλαδίτες και Τουρκομερίτες.
δ. Ποτέ δεν υπήρξε καμία πιθανότητα ο ελληνισμός να οικειοποιηθεί και να κληρονομήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι «δουλοπρίγκιπες», οι Φαναριώτες, εξαγόραζαν όπως και οι πατριάρχες τ’ αξιώματα τους από τον σουλτάνο και οποιαδήποτε στιγμή μπορούσαν ν’ αποκεφαλιστούν. Στο τελευταίο στάδιο, με τους Νεότουρκους, οι Έλληνες ή θα εξοντώνονταν ή θ’ απελαύνονταν.
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
4 ΣΧΟΛΙΑ
Ο Κοντογιώργης υποτιμάει τη σημασία που έχει για την ισχύ ενός έθνους η κρατική του υπόσταση. Ένα έθνος σκόρπιο και χωρίς δικό του κράτος, ακόμα και αν “κυριαρχεί” σε 3 αυτοκρατορίες, η “κυριαρχία” του αυτή είναι δοτή και μπορεί να αφαιρεθεί δια της πολιτικής και του ξίφους, όπως έγινε τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Έτσι, η επανάσταση του 21 ήταν επιτυχημένη επειδή δημιούργησε έστω ένα μικρό, αλλά ελληνικό κράτος. Το πρόβλημα επομένως δεν είναι στην επανάσταση, αλλά στους εμφύλιους της επανάστασης που εμπόδισαν το κράτος να γίνει μεγαλύτερο και κυρίως στην αδράνεια του διαστήματος 1830 – 1909. Μετά το 1909 μια απίστευτη εύνοια της τύχης (στην πραγματικότητα ο Θεός της Ελλάδας) έφερε τους Έλληνες παρ΄ όλα αυτά και μάλιστα 2 φορές μπροστά στην ιστορική τους ολοκλήρωση. Η πρώτη ευκαιρία το 1915 ήταν πιο βατή, επειδή υπήρχαν σύμμαχοι, αλλά υπήρχε και αντίπαλος. Η δεύτερη ευκαιρία, το 1920 – 1921 ήταν λιγότερο βατή από την άποψη της αποστράτευσης των συμμάχων, αλλά επίσης βατή επειδή μέχρι και τον Μάρτιο του ’21 σχεδόν δεν υπήρχε αντίπαλος… Κατορθώσαμε να κλωτσήσουμε και τις 2 ευκαιρίες.
Άρα η επανάσταση του 21 δεν ήταν καθόλου λάθος, τα λάθη έγιναν μετά και δεν μας φταίει κανένας.
Πολύ σωστά!
Μοιρολατρία, φτωχοπροδρομισμός, φουκαρωσύνη, εντυπωσιοθηρισμός και συνόψιση-εργαλειοποίηση όλων αυτών στη συσκευασία του λόγιου εντυπωσιασμού διά της κατεδάφισης της εθνικής ψυχής. Εργαλεία της αποδομητικής μεθόδου των η ανάδειξη των ελαττωμάτων των φυσιογνωμιών της ιστορίας μας. Τα κουσούρια και οι αδυναμίες των ιστορικών πρωταγωνιστών μεγεθύνονται σε βαθμό τέτοιο που να απωθηθούν ως μικροί και βλαβεροί στο λαϊκό θυμικό. Ομως εάν κατ’ αυτούς τους “διανοούμενους” υπάρχει είτε λάθος στον αγώνα του έθνους, είτε λάθος στην ιστορική μετάφραση, αυτό σημαίνει ότι σταθμίζουν την ιστορία με βάση κάποιο μέτρο, κάποιο κανόνα, κάτι το ορθόν τελος πάντων, που ως χρυσή βίβλος καταυγάζει και μετρά το ορθόν και δίκαιο κάθε απόπειρας ανά τον κόσμο. Και με βάση αυτόν το συλλογισμό επειδή εμείς ούτε κάναμε ούτε αξίζουμε κάτι μεγάλο, μήπως μπορούν να μας δώσουν ένα άλλο παράδειγμα-πρότυπο άλλης εθνικής ολοκλήρωσης όπου τα πάντα έγιναν θαυμαστά, αρμονικά, αγαθά με ήρωες φέροντες φωτοστέφανο, νου μεγαλαυχή και ψυχή αγίου; Ετσι για να ξέρουμε από δω κι εμπρός πως να δράσουμε;
Απαντήσεις στα σημεία που θίγει ο αρθρογράφος:
α. Σε όλη ιστορία του Ελληνισμού, οι πόλεις κράτη είχαν διαφορετικά συστήματα. Ποτέ δεν ήταν αμιγώς δημοκρατικές όλες οι πόλεις κράτη (το οποία στην Τουρκοκρατία σήμερα ονομάζουμε “κοινά”).
β. Η επανάσταση του ’21, ή ότι έμεινε από αυτή, έτυχε και συνέβη να αποτύχει σε μία συγκυρία που βόλευε και τις “μεγάλες” δυνάμεις, οι οποίες την οικειοποιήθηκαν για να διαμελίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Θα μπορούσε να ήταν οποιαδήποτε άλλη από τις 28(?) προηγούμενες.. Το θέμα ήταν πως Επανάσταση χωρίς Κωνσταντινούπολη = αποτυχία
γ. Σε τι κράτος όμως; Ολιγαρχικό με απαγόρευση μαζώξεων κ.λ.π.; Ο Ρήγας έχει εξηγήσει πως ένα κράτος μεγάλης εδαφικής κλίμακας μπορεί να είναι και 100% δημοκρατικό. Η συζήτηση δεν έχει να κάνει με το εάν χρειαζόταν μεγάλο κράτος, αλλά τί πολίτευμα θα είχε αυτό το κράτος.
δ. Δεν μπορεί να υπάρξει αδιαμφισβήτητη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Παραδείγματα οπως ο Καποδίστριας και οι μεγάλοι επιχειρηματίες και έμποροι του Ελληνισμού δίνουν τροφή για συζητήσεις με θέμα ενναλακτικές Ιστορίες, αλλά δεν μπορεί να βγεί συμπέρασμα με “εάν”.