Η είσοδος στα κεντρικά γραφεία του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην επαρχία Χατάι, μια από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από το σεισμό.
Του Ben Hubbard
11, Φεβρουαρίου 2023 New York Times
GAZIANTEP, Τουρκία – Ένας ισχυρός σεισμός έπληξε τη βορειοδυτική Τουρκία το 1999, σκοτώνοντας περισσότερους από 17.000 ανθρώπους, αποκαλύπτοντας την ανικανότητα της κυβέρνησης και τροφοδοτώντας μια οικονομική κρίση. Εν μέσω της αναταραχής, ένας νεαρός, χαρισματικός πολιτικός καβάλησε το κύμα της λαϊκής οργής και έγινε πρωθυπουργός το 2003.
Αυτός ο πολιτικός ήταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Τώρα, ως πρόεδρος, ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει προκλήσεις παρόμοιες με εκείνες που έριξαν τους προκατόχους του – αποτελώντας ίσως τη μεγαλύτερη απειλή των δύο δεκαετιών στην εξουσία για το πολιτικό του μέλλον.
Ο φονικότερος σεισμός που έπληξε την Τουρκία εδώ και σχεδόν έναν αιώνα στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 21.000 ανθρώπους την περασμένη εβδομάδα, ενώ τα πτώματα αμέτρητων άλλων εξακολουθούν να είναι θαμμένα στα συντρίμμια. Χτύπησε μετά από ένα έτος σταθερά υψηλού πληθωρισμού που εξαθλίωσε τις τουρκικές οικογένειες, αφήνοντας πολλούς με ελάχιστους πόρους για να ανακάμψουν.
Οι συνέπειες του σεισμού κατέδειξαν πόσο πολύ ο κ. Ερντογάν έχει παραμορφώσει το τουρκικό κράτος, είπαν πολλοί αναλυτές καθώς τον κατηγορούν ότι ωθεί τη χώρα προς την απολυταρχία, αποδυναμώνοντας τα πολιτικά δικαιώματα και διαβρώνοντας την ανεξαρτησία των κρατικών θεσμών, όπως το υπουργείο Εξωτερικών και η κεντρική τράπεζα. Και σε μια σειρά από κινήσεις που αποσκοπούν στην υπονόμευση των αντιπάλων του και στον συγκεντρωτικό έλεγχο, έχει περιορίσει θεσμούς όπως ο στρατός που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του σεισμού, ενώ άλλους τους έχει πλημμυρίσει με πιστούς οπαδούς του.
Ο κ. Ερντογάν αναγνώρισε την Παρασκευή ότι η αρχική αντίδραση της κυβέρνησής του στην καταστροφή ήταν αργή και η οργή αυξάνεται μεταξύ ορισμένων επιζώντων, ένα συναίσθημα που θα μπορούσε να παρεμποδίσει την προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία στις εκλογές που αναμένονται στις 14 Μαΐου. Πολλοί άλλωστε διακηρύσσουν υψηλόφωνα πως οι η κακοτεχνίες ευθύνονται για ένα μέρος των θανάτων και της καταστροφής.
“Ψηφίζω αυτή την κυβέρνηση εδώ και 20 χρόνια βροντοφωνάζω σε όλους την οργή μου”, δήλωσε ο Mikail Gul, 53 ετών, ο οποίος έχασε πέντε μέλη της οικογένειάς του σε κατάρρευση κτηρίου. “Δεν θα τους συγχωρήσω ποτέ”.
Κάτοικοι αναζητούν τους συγγενείς τους σε ένα κτίριο που κατέρρευσε στο Καχραμανμάρας, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, την Παρασκευή.
Ο Ερντογάν μπροστά στην έκταση των καταστροφών στο Καχραμανμάρας την Τετάρτη.
Ο πρόεδρος, ο οποίος αντιμετώπισε σκληρή κριτική το 2021 για την αποτυχία της κυβέρνησής του να ελέγξει τις καταστροφικές πυρκαγιές, παρουσιάζει εδώ και καιρό τον εαυτό του ως έναν ηγέτη που έχει επαφή με τον απλό πολίτη. Τις τελευταίες ημέρες επισκέφθηκε κοινότητες που επλήγησαν σκληρά από τον σεισμό. Ντυμένος στα μαύρα, με το πρόσωπό του βλοσυρό, επισκέφθηκε τους τραυματίες και παρηγόρησε τους ανθρώπους που είχαν χάσει τα σπίτια τους και τόνισε το μέγεθος της κρίσης.
“Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία μας”, δήλωσε την Παρασκευή κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην επαρχία Adiyaman. “Είναι μια πραγματικότητα στην οποία δεν μπορέσαμε να παρέμβουμε όσο γρήγορα επιθυμούσαμε”.
Ο σεισμός μεγέθους 7,8 βαθμών – ο ισχυρότερος στην Τουρκία εδώ και δεκαετίες καθώς και οι εκατοντάδες μετασεισμοί γκρέμισαν κτήρια κατά μήκος μιας έκτασης 450 χιλομέτρων στο νότο, καταστρέφοντας χιλιάδες κτήρια και προκαλώντας ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στην απέναντι πλευρά των συνόρων, στη Συρία, έχουν καταμετρηθεί σχεδόν 4.000 νεκροί, ένας απολογισμός που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά.
“Πρόκειται για τη μεγαλύτερης κλίμακας καταστροφή που έχει να διαχειριστεί η Τουρκία και, αναπόφευκτα, αυτό θα δημιουργήσει αντιδράσεις κατά της κυβέρνησης”, δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, διευθυντής του Edam, ενός think tank με έδρα την Κωνσταντινούπολη. “Αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο αποτελεσματικά μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του πληγέντος πληθυσμού”.
Ένας άνδρας θρηνεί τον θάνατο του πατέρα του στο Καχραμανμάρας την Παρασκευή.
Η τουρκική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει μια εκτεταμένη επιχείρηση βοήθειας, αποστέλλοντας 141.000 εργαζόμενους σε υπηρεσίες βοήθειας και διάσωσης για να αναζητήσουν νεκρούς και τραυματίες, να διανείμουν τρόφιμα, κουβέρτες και πάνες και να στήσουν σκηνές για τους δεκάδες χιλιάδες άστεγους, πολλοί από τους οποίους κοιμούνται σε αυτοκίνητα για να αποφύγουν το κρύο του χειμώνα που είναι υπό το μηδέν.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί επιζώντες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την αντίδραση της κυβέρνησης, λέγοντας ότι το κράτος ήταν άφαντο κατά τη διάρκεια των αρχικών ημερών, αφήνοντας τους κατοίκους μόνους τους να βρουν καταφύγιο και να απελευθερώσουν τους αγαπημένους τους που ήταν παγιδευμένι στα κτίρια που κατέρρευσαν.
Η έλλειψη εκπαιδευμένων ομάδων διάσωσης και βαρέων μηχανημάτων κατά τη διάρκεια των κρίσιμων πρώτων ημερών πιθανότατα αύξησε τον αριθμό των νεκρών, επειδή πολλοί άνθρωποι που θα μπορούσαν να σωθούν δεν σώθηκαν.
Όταν έφτασαν οι κυβερνητικές υπηρεσίες, είπαν οι κάτοικοι, ο εξοπλισμός τους φαινόταν ανεπαρκής και απέτυχαν να συντονίσουν τις προσπάθειες των εθελοντών που ήδη αγωνίζονταν να βοηθήσουν τους επιζώντες.
Για δύο ημέρες μετά τον σεισμό, ο κ. Gul είπε ότι η οικογένειά του δεν είχε τρόφιμα και νερό και ένιωθε αβοήθητη μέσα στην καταστροφή.
Πολλοί κάτοικοι της ζώνης της καταστροφής έχουν εκφράσει την απογοήτευσή τους για την αντίδραση της κυβέρνησης, λέγοντας ότι σε ορισμένες περιοχές, το κράτος δεν φαινόταν πουθενά κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών.
“Το σπίτι δίπλα μας κατέρρευσε και μέσα ήταν ένα κορίτσι που έλεγε: “Σώστε με! Σώστε με!””, είπε.
Το κορίτσι σώθηκε, αλλά ο κ. Gul και οι συγγενείς του έπρεπε να ξεθάψουν τα πέντε νεκρά μέλη της οικογένειάς τους, είπε.
Είχε εργαστεί στη Γερμανία για 20 χρόνια, διοχετεύοντας τις οικονομίες του σε 10 διαμερίσματα στην πόλη Kahramanmaras, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, ώστε να μπορεί να ζει από το ενοίκιο. Αλλά όλα τα διαμερίσματα καταστράφηκαν και πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή.
“Δεν ξέρω τι θα κάνω”, είπε.
Διανομή βοήθειας στη νότια πόλη Αντιόχεια (Antakya) την Τετάρτη.
Κατά τη διάρκεια των δύο δεκαετιών του ως πρωθυπουργός και πρόεδρος, ο κ. Ερντογάν υποστήριξε ότι οι αλλαγές στον τρόπο διοίκησης της Τουρκίας ήταν απαραίτητες για την προστασία της από μια σειρά εγχώριων και εξωτερικών απειλών, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών πραξικοπημάτων και των τρομοκρατικών ομάδων.
Έχει επίσης περιορίσει τον στρατό, ο οποίος έπαιξε βασικό ρόλο στην αντίδραση της κυβέρνησης στον σεισμό του 1999.
Ο Turker Erturk, πρώην ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος ήταν διοικητής στο κέντρο κρίσης που δημιουργήθηκε μετά από εκείνο τον σεισμό, δήλωσε σε συνέντευξή του ότι τότε ο στρατός επενέβη γρήγορα. Αλλά, όπως είπε, στα χρόνια που ακολούθησαν, η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν έχει περιορίσει τις δυνατότητες του στρατού ο οποίος έπαψε να σχεδιάζει και να εκπαιδεύεται γι’ αυτό.
Μετά τον σεισμό της Δευτέρας, η κυβέρνηση κάλεσε τον στρατό μόνο μετά από δημόσια κριτική, σύμφωνα με τον κ. Erturk.
Τούρκοι στρατιώτες συμμετείχαν σε επιχείρηση διάσωσης στο Καχραμανμάρας την Παρασκευή.
Το πτώμα ενός θύματος του σεισμού στην είσοδο ενός τζαμιού στην Αντάκια (Αντιόχεια).
“Αυτό είναι η συνέπεια της μονοπρόσωπης εξουσίας “, είπε. “Στις αυταρχικές κυβερνήσεις, αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται στην κορυφή και όλου περιμένουν εντολές “.
Την Παρασκευή, ο στρατός ανέφερε σε ένα tweet ότι οι στρατιώτες του βοηθούσαν “από την πρώτη μέρα” και τώρα είχαν αναπτυχθεί περισσότεροι από 25.000 στρατιώτες. Όμως η παρουσία τους δεν ήταν εμφανής σε πολλές από τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο.
Επικεφαλής της κυβερνητικής κινητοποίησης βρίσκεται η Προεδρία Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης, ή AFAD, την οποία οι επικριτές λένε ότι ο κ. Ερντογάν έχει στελεχώσει με οπαδούς του και την έχει ενισχύσει εις βάρος άλλων οργανισμών, όπως η τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος.
Η AFAD, η, δημιούργησε καταφύγια για τους άστεγους στην άκρη της Αντιοχειας μόλις την Πέμπτη.
Ο σεισμός έφερε επίσης ενδελεχέστερο έλεγχο για το εάν εφαρμόζονται οι αντισεισμικές προδιαγραφές από την κυβέρνηση που αποσκοπούν στην αποτροπή της κατάρρευσης των κτιρίων και αρκετοί στην περιοχή διερωτούνται οργισμένοι αν οι κακοτεχνίες και οι εργολάβοι μπορεί να ευθύνονται για μερικούς τουλάχιστον από τους θανάτους.
Μετά τον σεισμό του 1999, η Τουρκία ενίσχυσε τις οικοδομικές προδιαγραφές για να καταστήσει τα κτήρια πιο αντισεισμικά. Αλλά η ζώνη που καταστράφηκε από τους πρόσφατους σεισμούς είναι διάσπαρτη με περιοχές όπου ορισμένα κτίρια επέζησαν ενώ άλλα κοντινά –ορισμένα σχετικά καινούργια– κατέρρευσαν εντελώς, εγείροντας ερωτήματα για το αν κάποιοι εργολάβοι είχαν κάνει περικοπές στα οικοδομικά υλικά.
Ως απάντηση στην κατακραυγή, το τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης διέταξε το Σάββατο τους αξιωματούχους στις 10 επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό να δημιουργήσουν τις λεγόμενες μονάδες διερεύνησης εγκλημάτων σεισμού και να διορίσουν εισαγγελείς για να ασκήσουν ποινικές διώξεις εναντίον όλων των “κατασκευαστών και των υπευθύνων” για την κατάρρευση των κτιρίων που δεν πληρούσαν τους υφιστάμενους κώδικες.
Χαρακτηριστικά, ο Γιασάρ Κοσκούν, ο κατασκευαστής ενός 12ώροφου κτιρίου που καταστράφηκε ολοσχερώς στη βαριά πληγείσα επαρχία Χατάι, συνελήφθη την Παρασκευή σε αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ενώ προσπαθούσε να επιβιβαστεί σε πτήση για το Μαυροβούνιο. Δεκάδες άνθρωποι πιστεύεται ότι έχασαν τη ζωή τους όταν κατέρρευσε το κτήριο.
Ένα κατεστραμμένο στούντιο καλλιτέχνη στην Αντάκια.
Σε μια άλλη πολυκατοικία που κατέρρευσε αυτή την εβδομάδα, εθελοντές εργάτες οικοδόμοι εντόπισαν αυτό που είπαν ότι ήταν ανεπαρκής οπλισμός και έσπασαν κομμάτια σκυροδέματος με τα χέρια τους, λέγοντας ότι ήταν κακής ποιότητας.
Τις ημέρες που ακολούθησαν, μια ένωση δικηγόρων ζήτησε από τους εισαγγελείς στο Καχραμανμάρας να εντοπίσουν τους εργολάβους που έχτισαν τα κτήρια που κατέρρευσαν και τους επιθεωρητές που τα έλεγξαν, ώστε να ερευνηθούν για πιθανές ποινικές παραβάσεις. Οι εισαγγελείς στο Γκαζιαντέπ άρχισαν να συλλέγουν δείγματα από μπάζα για τη δική τους έρευνα.
Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τον ακριβή χρόνο ενός σεισμού, οι σεισμολόγοι προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι αναμενόταν ένας μεγάλος σεισμός στην περιοχή αυτή.
Τρεις ημέρες πριν από τον σεισμό, ένας διακεκριμένος γεωλόγος, ο Naci Gorur, έγραψε στο Twitter ότι ανησυχούσε ότι η σεισμική δραστηριότητα στην Τουρκία ασκούσε πίεση στα ρήγματα κοντά στο επίκεντρο της δόνησης της Δευτέρας. Ανέβασε μάλιστα έναν χάρτη στον οποίο σημείωνε μερικές από τις τοποθεσίες που θα πλήττονταν περισσότερο αν οι προβλέψεις του επαληθευόταν.
Ψάχνοντας για ρούχα σε σωρό δωρεών στην Αντάκια.
Μετά τον σεισμό, έγραψε ξανά στο Twitter, λέγοντας: “Ως γεωλόγοι, κουραστήκαμε να επαναλαμβάνουμε ότι αυτός ο σεισμός θα ερχόταν. Κανείς δεν ενδιαφερόταν καν για το τι λέγαμε”.
Ο σεισμός άφησε πίσω του ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων και τα κυβερνητικά σχέδια θα απαιτήσουν άλλα δισεκατομμύρια σε μια εποχή που ο κρατικός προϋπολογισμός είναι ήδη πιεσμένος.
Πριν από τον σεισμό, η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν δαπάνησε δισεκατομμύρια δολάρια με στόχο να αμβλύνει το πλήγμα του υψηλού πληθωρισμού στους πολίτες πριν από τις εκλογές, μια ένεση μετρητών που ορισμένοι οικονομολόγοι προέβλεψαν ότι θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε ύφεση φέτος.
Πέρα από τις οικονομικές δυσκολίες, ο σεισμός θα βαθύνει την αγωνία των Τούρκων, και όχι με τρόπο που να τους κάνει να αισθάνονται ότι συμβάλλουν σε έναν μεγαλύτερο σκοπό, δήλωσε ο Σελίμ Κορού, αναλυτής στο Ίδρυμα Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής της Τουρκίας.
“Αυτό, από τη φύση του, έρχεται από το πουθενά και κάνει τους ανθρώπους ακόμη πιο δυστυχισμένους, και όχι μόνο στη ζώνη του σεισμού”, είπε. “Η οικονομία θα υποφέρει και δεν είμαι σίγουρος ότι προσφέρει το οποιοδήποτε νόημα σε αυτό το μαρτύριο”.
Η χρονική εγγύτητα του σεισμού με τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που πρέπει να διεξαχθούν έως τις 18 Ιουνίου θα μπορούσε να οδηγήσει και σε άλλες προκλήσεις.
Το πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς επικαλέστηκε την Πέμπτη έναν ανώνυμο Τούρκο αξιωματούχο που δήλωσε ότι οι καταστροφές του σεισμού δημιουργούν “σοβαρές δυσκολίες” για την ψηφοφορία. Ήταν η πρώτη ένδειξη ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να επιδιώξει την αναβολή της.
Τον κ. Ερντογάν προσπαθεί να τον ανατρέψει ένας συνασπισμός έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης που θέλουν να ενισχύσουν την οικονομία και να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία των κρατικών θεσμών. Έχουν ήδη αρχίσει να προσπαθούν να μετατρέψουν την αντιμετώπιση του σεισμού σε προεκλογικό ζήτημα.
Αλλά ακόμη και ορισμένοι οργισμένοι ψηφοφόροι εξακολουθούν να εμπιστεύονται τον κ. Ερντογάν.
“Αποτύχαμε σε αυτή τη δοκιμασία”, δήλωσε ο Ισμαήλ Οζασλάν, 58 ετών, οδηγός φορτηγού μεγάλων αποστάσεων σε ένα πάρκο στο Γκαζιαντέπ, όπου μέρος της οικογένειάς του ήταν στριμωγμένο μέσα σε μια σκηνή. “Είμαστε σαν ασθενείς που αφήνονται να πεθάνουν. Δεν υπάρχει καμία διαχείριση εδώ”.
Αλλά η κριτική του στους τοπικούς και εθνικούς αξιωματούχους, τους οποίους κατηγόρησε για διαφθορά και αδιαφορία, σταματάει όταν φθάνει στον Ερντογάν.
“Είναι σαν ένα κτήριο όπου η στέγη είναι ισχυρή αλλά οι πυλώνες είναι σάπιοι”, είπε. “Δεν έχουμε άλλη ευκαιρία εκτός από τον Ερντογάν. Είθε ο Θεός να του χαρίσει μια μακρά ζωή”.
Ο Ben Hubbard είναι επικεφαλής του γραφείου της Κωνσταντινούπολης. Έχει περάσει περισσότερα από δώδεκα χρόνια στον αραβικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, του Ιράκ, του Λιβάνου, της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου και της Υεμένης. Είναι συγγραφέας του βιβλίου “MBS: Η άνοδος στην εξουσία του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν”. @NYTBen
