Ο Τύπος έγραψε για τα γεγονότα στο Κάραβελ

«Έγκυρες πολιτικές πηγές», «καλά πληροφορημένη», «όπως εκτιμούν πολιτικοί παρατηρητές», «δημοσιογραφικοί κύκλοι». Είναι κάποιες από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούν οι εφημερίδες για να στηρίξουν μια είδηση ή να επιχειρηματολογήσουν μια άποψη. Το ζήτημα όμως δεν είναι αν υπάρχουν ή όχι αυτές οι πηγές αλλά το πως ο Τύπος και πιο συγκεκριμένα η κάθε εφημερίδα χρησιμοποιεί αυτές τις αναφορές για να συγκροτήσει την πολιτική της. Και επειδή ακριβώς μιλάμε για πολιτική θα αναφερθούμε σ’ ένα πολιτικό γεγονός —επίσκεψη Λεπέν και αντιδράσεις— και θα επιχειρήσουμε να δούμε τις διαστάσεις της πολιτικής που ασκεί ο τύπος, τόσο ανάμεσα στις εφημερίδες και στο κοινό όσο και κατά κύριο λόγο ανάμεσα στον τύπο και στην κεντρική εξουσία — κυβέρνηση, κόμματα, φορείς.

Το Σεπτέμβρη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μέσω του κ. Γ. Καψή δηλώνει, σχετικά με την πρόθεση του Λεπέν να επισκεφθεί τη χώρα μας, ότι είναι ανεπιθύμητος για να την αναιρέσει στα μέσα Νοέμβρη.

Πρώτο και αντιφασιστικότερο το ΕΘΝΟΣ στις 30.11 κυκλοφορεί με πρωτοσέλιδο «Κλειστή η πόρτα στον φασίστα». Στις 3.12 έρχεται ο Λε πέν στην Αθήνα και ταυτόχρονα κινητοποιείται όλο το φασιστικό συνάφι. Ο Τύπος στο σύνολο του σιωπά ή το περνά σαν είδηση στις μέσα σελίδες. Εξαίρεση η Αυγή 4.12, με πρωτοσέλιδο αναφέρει «Ο διεθνής του φασισμού στην Αθήνα, επεισόδια από ακροδεξιούς στο κέντρο της Αθήνας». Ενώ η Ελευθεροτυπία την ίδια μέρα κυκλοφορεί με τίτλο «φασιστική πρόκληση — ίδιες οι βόμβες» όπου από τη μια προσπαθεί να αντιδράσει στην επίσκεψη Λεπέν και στις εκδηλώσεις των φασιστών στην Αθήνα, ενώ παράλληλα συσχετίζει το κλίμα τρομοκρατίας, με τις βόμβες, την ακροδεξιά και την επίσκεψη Λεπέν.

O Τύπος της Τετάρτης

Σύσσωμος ο δεξιός τύπος επικεντρώνει την αρθρογραφία και το ρεπορτάζ στις καταστροφές που προκάλεσαν οι αναρχικοί και διέλυσαν το κράτος.

«Ακροαριστεροί γκρέμισαν το κράτος», «τραυματισμός, καταστροφές, συλλήψεις» Ακρόπολη, «Έσπασαν, έκαψαν, έδειραν», «Τρόμος και ανησυχία» Απογευματινή, «Αναρχικοί αναστάτωσαν το κέντρο της Αθήνας χωρίς να αναχαιτισθούν» Καθημερινή. Η Μεσημβρινή ενώ μιλάει για 200 αλήτες και καθάρματα, προσδιορίζει και την πολιτική της «…έδωσαν την πιο άγρια παράσταση αναρχίας, αντάξια των φασιστικών του οποιουδήποτε Λεπέν για να αποδείξουν ότι το κράτος της Αλλαγής είναι γυάλινο, δειλό και ανίσχυρο να εμπνεύσει το παραμικρό αίσθημα ασφάλειας στον Έλληνα πολίτη…».

Οι δεξιές εφημερίδες μέσα από τις όποιες αποκλίσεις προσπαθούν να επικεντρώσουν την πολιτική τους σε τρία σημεία:

Το κλίμα κινδυνολογίας έρχεται από τα δεξιά. Ουσιαστικά συνεχίζεται αυτή η κινδυνολογία που υπήρχε πριν τα γεγονότα. Αλλά οι αόρατοι βομβιστές δεν πείθουν πια πολύ, χρειάζεται κάτι πιο συγκεκριμένο… Οι αναρχικοί. Έτσι η δεξιά μετατοπίζει το κλίμα ανωμαλίας από την άκρα δεξιά στην άκρα αριστερά. Τουλάχιστον η άκρα αριστερά είναι και εχθρική στη δεξιά, ενώ η άκρα δεξιά συγγενική. Χαρακτηριστική η δήλωση του κ. Μητσοτάκη «…κλίμα οξύτητας που δημιουργούν απανωτές ανεξήγητες εκρήξεις βομβών και άλλες τρομοκρατικές ενέργειες. Η χώρα μας τείνει να μεταβληθεί σε ξέφραγο αμπέλι της ξένης τρομοκρατίας αλλά και κάποιας πρωτόγνωρης ελληνικής τρομοκρατίας… Η κυβέρνηση δεν μπορεί να προστατεύσει το λαό της πρωτεύουσας από δυο εκατοντάδες αναρχικούς που μετέτρεψαν την Αθήνα σε ζούγκλα».

Αν οι δεξιές εφημερίδες έγραψαν τα παραπάνω ο Ριζοσπάστης γράφει «…γνωστή ξένη δύναμη και πράκτορες καθοδηγούν τη δράση των ομάδων διαμαρτυρίας για τον Λεπέν…». Ανάλογη δήλωση υπάρχει εκ μέρους του ΚΚΕ, ενώ παράλληλα προπαγανδίζουν τη μεγάλη αντιφασιστική διαδήλωση της επόμενης που θα οργανώσει ο «Σύνδεσμος φυλακισθέντων και εξορισθέντων ’67-’74».

Είναι βέβαια λυπηρό να βλέπεις μια εφημερίδα και ένα κόμμα να μην έχουν καμιά εξέλιξη ούτε στις μεθόδους ούτε στις ορολογίες τους από τη γέννηση τους, αλλά αυτό είναι …άλλου παπά ευαγγέλιο.

Η Αυγή περνάει απλώς σαν είδηση το γεγονός και αυτό στις μέσα σελίδες, που είναι όντως περίεργο γι’ αυτήν την εφημερίδα, αλλά το πολιτικό παιχνίδι που παίζει ο φορέας της ίσως να πριμοδοτεί την πολιτική της σιωπής σε θέματα επικίνδυνα για τον κόσμο της. Ακόμα χειρότερα φτάνει να ταυτίζει τους διαδηλωτές ενάντια στο Λεπέν με ΕΝΕΚίτες. Εδώ ξεπερνάει και το Ριζοσπάστη.

Τα Νέα και η Ελευθεροτυπία έχουν κάποια αντικειμενικότητας στα ρεπορτάζ τους. Από τη μια δίνοντας μια διάσταση έντονη στην παρουσία του Λεπέν για τα γεγονότα: «Ο Λεπέν καίει την Αθήνα» Ελευθεροτυπία, «Χύθηκε αίμα για τον Λεπέν» Νέα. Χρησιμοποιούν τον όρο «αντιφασίστες» για τους διαδηλωτές, προβάλλουν έντονα την αντίδραση για την επίσκεψη του Λεπέν, δίνοντας έμφαση τόσο στην πορεία στο Κάραβελ και τα γεγονότα, όσο και στην αντίδραση της Ένωσης Συντακτών ξένου τύπου να μην παραχωρήσει την αίθουσα της για συνέντευξη του Λεπέν, προπαγανδίζοντας από την άλλη την συγκέντρωση της επομένης που μετέχουν όλα τα πολιτικά κόμματα πλην της Νέας Δημοκρατίας. Επίσης τα Νέα δημοσιεύουν διάψευση της αστυνομίας σχετικά με δημοσιεύσεις δεξιών εφημερίδων ότι ανάμεσα στους διαδηλωτές είναι και οι βομβιστές, ενώ η Ελευθεροτυπία χρησιμοποιεί το τέχνασμα με τις συνεντεύξεις των κατοίκων για τον αντίθετο σκοπό απ’ ότι οι δεξιές εφημερίδες, γράφει «…ενώ οι κάτοικοι της περιοχής φωνάζουν στην αστυνομία, τους φασίστες να βαρέσετε και όχι τους διαδηλωτές».

Το Έθνος με πρωτοσέλιδο αφιέρωμα αναφέρεται σε «αναρχικές ταραχές σε ύποπτους βανδαλισμούς» συνδέει τα γεγονότα με τα γεγονότα της αποστασίας του ’65, ενώ διαφαίνεται μια αγωνία να αποδείξει ότι οι διαδηλωτές έχουν σχέση με τη διεθνή τρομοκρατία χρησιμοποιώντας ένα λίβελο για τον Ρολφ Πόλε «το δεξί χέρι των Γερμανών ανταρτών της RAF», ο οποίος όχι απλά φέρεται να πρωτοστατεί αλλά να είναι και ο σύνδεσμος (βλέπε για ξένους πράκτορες του Ριζοσπάστη). Τέλος το Έθνος και το Βήμα δίνουν περισσότερη έμφαση στα γεγονότα της Νομικής παρά στο Κάραβελ και στο Λεπέν, και ζητούν την άμεση επέμβαση της πολιτείας.

Η κυβέρνησης αρκείται να περιοριστεί στις δηλώσεις του Γ. Μαγκάκη «θα απελαθεί ο Λεπέν αν ζητήσει να επισκεφθεί τον Κορυδαλλό» τηρεί δε σιγήν ιχθύος για τα γεγονότα.

Η ΕΦΕΕ δίνοντας βάρος στα γεγονότα της Νομικής δηλώνει «…καταγγέλουμε την προβοκατόρικη ενέργεια διαφόρων υπόπτων στοιχείων που χτες βράδυ στη Νομική» και συνεχίζει την τετράγωνη λογική της «…επειδή ακριβώς η διαδήλωση (πορεία στο Κάραβελ) έγινε 2 μέρες πριν από την προγραμματισμένη από την ΕΦΕΕ (βλέπε Σύνδεσμο Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων ’67 – ’74) καθώς και η παρουσία της ΕΠΕΝ στα επεισόδια δείχνει τις μεθοδευμένες επιλογές που εξυπηρετούν τα σχέδια της δεξιάς…».

Τέλος οι δύο ΕΡΤ και το ραδιόφωνο προπαγανδίζουν συνέχεια την διαδήλωση της επομένης, ενώ αναφέρουν απλά αστυνομικά δελτία για τα γεγονότα της Αθήνας τη στιγμή που η γαλλική τηλεόραση αφιερώνει δέκα λεπτά για τα επεισόδια της Αθήνας σαν αντίδραση των Ελλήνων στην επίσκεψη Λεπέν.

Ο Τύπος της Πέμπτης

Ο δεξιός τύπος μετά τα επεισόδια της Τετάρτης βρίσκεται πιο ενοποιημένος στην πολιτική των ρεπορτάζ και των ειδήσεων. Η ορολογία έχει εγκαθιδρυθεί «Φοιτητές ή αναρχία» Απογευματινή, «Τρομοκρατούν με την ανοχή της κυβέρνησης». Ο Λεπέν έχει ξεχαστεί, το μόνο που υπάρχει για τον δεξιό τύπο είναι οι τρομοκράτες που τόσο εύκολα κατασκεύασε. Ένα δεύτερο ενοποιητικό στοιχείο στις εφημερίδες της δεξιάς είναι η πολιτική της αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης. Προβάλλουν όλες τις «διαφωνίες» σε κυβερνητικό επίπεδο, και όπως πάντα στο στόχαστρο θα βρίσκεται «το αριστερό άλλοθι του ΠΑΣΟΚ» δηλαδή ο Λαλιώτης. Ενώ όλες αναφέρονται σε διάσταση Λαλιώτη – Σκουλαρίκη η Βραδυνή αναφέρεται και σε διάσπαση Τζήμα–Σκουλαρίκη. Εδώ προβάλλουν ότι ο Λαλιώτης και ο Τζήμας αντέδρασαν για την χρήση υπερβολικής βίας. Η Μεσημβρινή πιστή στη γραμμή της τιτλοφορείται «Η λαϊκή οργή αφύπνισε την αστυνομία» δείχνοντας και κάπως ικανοποιημένη.

Από τη Νέα Δημοκρατία υπάρχουν δηλώσεις Έβερτ – Μητσοτάκη «Για την τρομοκρατία λύση υπάρχει – κυβέρνηση δεν υπάρχει». Στην ίδια γραμμή είναι και η δήλωση του Αβέρωφ «ανίκανη η κυβέρνηση να φρενάρει τη βία».

Για τον Ριζοσπάστη τίποτα δεν αλλάζει, συγκεκριμένα αναφέρει: «…η δράση των αναρχοαυτόνομων ομάδων με τον τρόπο που λειτουργούν, τις κάνουν να εμφανίζονται και να συμπεριφέρνονται σαν βοηθοί της ύπαρξης του κλίματος της ανωμαλίας και να συμπορεύονται με τους στόχους του Λεπέν…».

Η Αυγή με πρωτοσέλιδο γράφει «Η Αθήνα υπερασπίζεται την ομαλότητα». Είναι χαρακτηριστικό πως η Αυγή, που σε θέματα δημοκρατίας διατηρούσε μια ευαισθησία, τώρα ευθυγραμμίζεται με το σύνολο των προαναφερθέντων εφημερίδων στο να κόπτεται για την ομαλότητα παραβλέποντας το κλίμα αστυνομικής βίας, συλλήψεις, παραβίαση γραφείων.

Τα Νέα ενώ αναφέρουν πρωτοσέλιδα και κεντράρουν εν πρώτοις στις 135 συλλήψεις ξεχνάνε το Κάραβελ και η αρθρογραφία συγκεντρώνεται στις «καταστροφές» στη Νομική εκτιμώντας τις υλικές ζημιές σε τεράστιες, για να συνεχίσουν σε εσωτερικό δισέλιδο με «Συνέχισαν τη δράση τους ακροδεξιοί-αναρχικοί». Την ίδια γραμμή α­κολουθεί και το Βήμα με τον περίτρανο τίτλο «Σαρώθηκαν οι αναρχικοί».

Είναι τραγελαφικό το γεγονός ότι ενώ την περασμένη 5/12 δεν υπάρχει καμιά πράξη βίας από το χώρο, τα Νέα και το Βή­μα κεντράρουν όχι στα γεγονότα στις 4/12 (Κάραβελ–Λεπέν–Νομική) αλλά μόνο στα γεγονότα της Νομικής για να στηρίξουν εκεί πάνω την πολιτική τους. Ο Λεπέν και ο αντιφασισμός τους πήγε περίπατο. Ο κίνδυνος τώρα είναι η άκρα αριστερά ή…

Αντιφατική η πολιτική της Ελευθεροτυπίας η οποία είναι η μόνη που κεντράρει στις συλλήψεις και στην παραβίαση πολιτικών γραφείων καθώς και στην αστυνομική βία. Ενώ η αρθρογραφία της στις εσωτερικές σελίδες ευθυγραμμίζεται με τις υπόλοιπες όσον αφορά στη Νομική. Βέβαια πρέπει να υπογραμμιστεί ότι είναι η μόνη που δημοσιεύει κείμενα συμπαράστασης στους φυλακισθέντες.

Το Έθνος αφού προετοίμασε το έδαφος με μια δημοσιογραφική λεπτότητα σηματοδοτώντας μια πορεία από «Ανεπιθύμητος ο φασίστας» 30/11, «Ταραχές από αναρχικούς» 5/12, καταλήγει στο «Αναρχικοί τρομοκράτες» 6/12 και κάνοντας τις δικές της αφαιρέσεις τώρα μιλάει μόνο για τρομοκράτες. Μετά την αποτυχία της να παρουσιάσει τον Πόλε σαν αρχηγό και ξένο πράκτορα (διέψευσε τις αναφορές σ’ αυτόν για τη διαδήλωση στο Κάραβελ ο Πόλε) έπρεπε να καλύψει ένα κενό, το κενό του καθοδηγητή, αυτού πού παρασύρει τα παιδιά μας. Μια παλιά «σύμπτωση» Έθνους και Ριζοσπάστη ενάντια στον Γ. Καραμπελιά κάλυψε αυτό το κενό. «Πιάστηκε ο Αρχηγός» γράφει το Έθνος, και συνεχίζει «Σαρώθηκαν μέσα στο αρχηγείο τους, σκλήρυνε τώρα η κυβέρνηση». Η κοινή μεταχείριση των γεγονότων της Νομικής όλου του τύπου που δεν λείπει σαφώς και από το Έθνος καθώς και με το «Οι φοιτητές ανησυχούν για τα μαθήματα τους και παράλληλα φρουρούν τα ΑΕΙ» συμπληρώνουν την πολιτική γραμμή του Έθνους.

Ο τύπος της Παρασκευής

Στο χώρο του δεξιού Τύπου έχουμε κάποιες διαφοροποιήσεις. Ενώ η Απογευματινή το κρατάει σαν κεντρικό θέμα και πρωτοσέλιδο «Επιδρομές τη νύχτα της αστυνομίας» δίνει ένα μεγαλύτερο βάρος στην κατάληψη της Βιομηχανικής της Θεσσαλονίκης δίνοντας και τη διάσταση της συνολικοποίησης της τρομοκρατίας, η Καθημερινή το θάβει. Από την άλλη η Βραδυνή επιμένει στις «Ευθύνες υπουργών για τα έκτροπα των αναρχικών», η Μεσημβρινή προετοιμάζει τη νέα αναμέτρηση «Οι αναρχικοί απειλούν», «η κυβέρνηση μιλάει για ρεβάνς, οι αναρχικοί για β’ γύρο, και τώρα αρχίζουν οι λογαριασμοί μας». Τέλος η Ακρόπολη συνδυάζει την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τις βόμβες στα Γιάννενα, προβάλλοντας-τα σαν το νέο κλίμα τρομοκρατίας. «Η κυβέρνηση εκφράζεται ενιαία» δηλώνει ο Λαλιώτης, διαψεύδοντας έτσι τις φήμες για διάσταση απόψεων στο ΠΑΣΟΚ ενώ συνεχίζει «Τα ΜΑΤ λειτουργούν με κυβερνητικές εντολές» για να συνεχίσει ο Παπαγεωργίου (γραμματέας της νεολαίας ΠΑΣΟΚ) αναφερόμενος στην «Επιτροπή ενάντια στον Λεπέν» ότι «Ανοίξατε μέτωπο τώρα θα πάρουμε τη ρεβάνς».

Ο Ριζοσπάστης ενώ θάβει τελείως τα γεγονότα προβάλλει με πρωτοσέλιδο «Απάντηση στη φασιστική πρόκληση» «Χιλιάδες λαού στη συγκέντρωση για το Λεπέν». Στην ίδια γραμμή η Αυγή γράφει «Ο Λαός της Αθήνας χθες αντιμετώπισε τον Λεπέν», ενώ δεν παραβλέπει το γεγονός ότι η αστυνομία απαγορεύει τις συγκεντρώσεις.

Ο Ρήγας Φεραίος δηλώνει μια αντίθεση τόσο στην αστυνομική βία και ζητάει να αποφυλακιστούν οι συλληφθέντες ενώ αντιτίθεται στο χώρο και τις πρακτικές του. Ενώ το ΚΚΕ εσωτ. στη δήλωση του αποσιωπά με μια γενικόλογη αναφορά στο ήπιο κλίμα.

Το Βήμα και τα Νέα το’ λαβαν σα θέμα με μια απλή ειδησεογραφία στις μέσες σελίδες «οι αναρχικοί στο εδώλιο». Το Έθνος δείχνει ότι δικαιώθηκε η γραμμή του με το «Φραγμός στη βία» καθώς και το «Απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις» με μια αίσθηση ικανοποίησης. Τέλος η Ελευθεροτυπία προβάλλει αφ’ ενός την αστυνομική βία και ζητάει να αποφυλακιστούν οι κρατούμενοι, επικεντρώνοντας το θέμα σε ένα επίπεδο δημοκρατικής ευαισθησίας στο γεγονός της εισβολής σε πολιτικά γραφεία, τονίζει το άγριο ξύλο σε γυναικόπαιδα, ενώ δημοσιεύει ολόκληρη τη συνέντευξη τύπου της «Επιτροπής ενάντια στον Λεπέν».

Ο Τύπος του Σαββάτου

Εδώ από τη μια η Μεσημβρινή συνεχίζει την κινδυνολογία με το «Αναρχικός Ραδιοφωνικός σταθμός στη Θεσσαλονίκη» και συνεχίζει τη σύνδεση με τις βόμβες στα Γιάννενα. Ενώ οι άλλες δεξιές εφημερίδες το θάβουν τελείως προβάλλοντας τις ατασθαλίες του Γ. Σιδέρη.

Όλο το υπόλοιπο φάσμα του τύπου κεντράρει στον Σιδέρη και στις επιτυχίες του πρωθυπουργού στο Δουβλίνο στη σύνοδο της ΕΟΚ η Ελευθεροτυπία συνεχίζει με κάλυψη της κατάληψης της Θεσσαλονίκης, ενώ παραδίπλα ο ΚΥΡ με τα σκιτσάκια το περνάει ύπουλα την ιδεολογία «πας μη δικός μας βάρβαρος». Τέλος η Αυγή δημοσιεύει τη δήλωση του Μπανιά «Η κυβέρνηση οφείλει να προστατεύσει τους πολίτες από τη βία και την κατάχρηση εξουσίας».

Ο Τύπος της Κυριακής

Ο κυριακάτικος τύπος έχει καθιερωθεί σαν επισκόπηση της εβδομάδας με πληθώρα αναλύσεων πάνω στο επταήμερο. Είναι δηλαδή περισσότερο αρθρογραφικός παρά ειδησεογραφικός.

Το Βήμα σε πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Θα απαντήσει η κοινωνία, όχι μόνη η δικαιοσύνη» ξεδιπλώνει ένα λίβελο υπεράσπισης των θεσμών και του συστήματος, εναντιώνεται σε όλες τις εστίες ανωμαλίας με κεντρικό ζήτημα την «αναρχία» και τους «τρομοκράτες» και τελειώνει επιτακτικά «Για μας το πρόβλημα δεν είναι ΜΟΝΟΝ η παραδειγματική τιμωρία των προχθεσινών υπαιτίων, είναι το να μην αφεθούν εφ’ εξής περιθώρια, μέσα στα πλαίσια της Δημοκρατίας, για ενέργειες που θα την τραυματίζουν» ενοποιώντας την κοινωνική συναίνεση, θεωρητικοποιώντας και την πολιτική της γραμμή η οποία μας θυμίζει — ο κλασικός ρόλος του συγκροτήματος Λαμπράκη και του Βήματος — την αποστασία του ’65 ή τη δολοφονία του Τσιρώνη επιμένοντας: «να οριοθετηθεί η ελεύθερη έκφραση» πλέον.

Στην Αυγή ο Σοφιανός Χρυσοστομίδης σε άρθρο του, αφού επικρίνει την κυβέρνηση για τη στάση της στο θέμα Λεπέν, εξαπολύει επίθεση στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά και καταλήγει «…δεν υπάρχει δημοκρατικός πολίτης που να μην αποδοκιμάζει τα βίαια επεισόδια που οργάνωσαν οι ομάδες αυτές, επεισόδια που οδηγούν στην αποσταθεροποίηση αν όχι στη νομιμοποίηση της ΕΠΕΝ στον τόπο μας».

Στα Νέα με άρθρο ο Β. Τζαννετάκος με τίτλο «Σύμπτωση βομβιστών, αναρχικών και φασιστών» αφού επισημαίνει ότι αν δεν γινόταν η πορεία στο Κάραβελ η επίσκεψη Λεπέν θα πέρναγε απαρατήρητη και άφοβη για τους δημοκρατικούς θεσμούς καταλήγει: «Μια συνοπτική αναδρομή στις αναρχικές εκδηλώσεις των τελευταίων χρόνων μας οδηγεί σε μια κάπως περίεργη επισήμανση. Κάθε φορά που υπήρχε μια σχετικά πιο σοβαρή εμφάνιση «αναρχικών», αυτή συνέβαινε λίγο πριν ή λίγο μετά από ανάλογη εμφάνιση ακροδεξιών εκδηλώσεων με βομβιστικές ενέργειες κ.λπ. Δεν είναι γνωστό το κατά πόσον αυτή η σύμπτωση είναι τυχαία ή ενταγμένη σ’ ένα γενικότερο σχέδιο αποσταθεροποίησης και δημιουργίας κλίματος ανασφάλειας και πανικού στην κοινή γνώμη».

Στην Καθημερινή ο Χ. Καρανίκας αναλύει τα γεγονότα επισημαίνοντας ότι «Οι ευθύνες για τα γεγονότα βαραίνουν την κυβέρνηση», και «η κοινή γνώμη παρακολουθεί και κρίνει με ψυχραιμία και σωφροσύνη έργα και πράξεις» επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον σε μια κριτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Στο Έθνος ο Μηνάς Χρηστίδης προσπαθεί να κάνει την αυτοκριτική της αριστεράς. Αφού αναγνωρίζει ότι οι μόνοι που αντέδρασαν στην επίσκεψη Λεπέν ήταν αυτοί που οργάνωσαν την πορεία στο Κάραβελ γράφει: «Τι διάολο έγινε και μέσα σε δέκα χρόνια οι κομματικές νεολαίες — καθοδηγούμενες βέβαια και από τα κόμματα τους — έγιναν λογικές, ψύχραιμες και αρνήθηκαν να πάρουν μέρος σε έντονη διαδήλωση-διαμαρτυρία  κατά του Λεπέν και των φασιστοειδών του; Τι έγιναν οι χιλιάδες χιλιάδων νέοι που έπρεπε να κατέβουν οργισμένοι στο πεζοδρόμιο να διαδηλώσουν κατά του Λεπέν; Τι έγινε και εμφανίστηκαν μόνο μερικές εκατοντάδες «ανένταχτοι» και «ακομμάτιστοι» και «αντεξουσιαστές» και διαδήλωναν όχι μόνο κατά του Λεπέν αλλά και κατά των πάντων; Τι έγινε τέλος πάντων και έπεσε τέτοια σύγχυση ώστε οι ίδιοι άνθρωποι που διαδήλωνα κατά του Λεπέν να κάνουν ύστερα ρημάδι τη Νομική Σχολή; Από τι γεννήθηκε αυτό το χάος;» Και αφού συνεχίζει αναφερόμενος στις λειτουργίες της νεολαίας και των κομμάτων κατανοώντας κάποιο λάθος καταλήγει με το «Καλά να πάθουμε».

Η Ελευθεροτυπία σε μια έρευνα για 17 Νοέμβρη, αλλάζοντας τελείως την όλη προβληματική της και τη στάση της για τα επεισόδια αναφέρει ότι η 17 Νοέμβρη είναι ακροδεξιά οργάνωση και παράλληλα κατονομάζει γνωστούς αριστερούς σαν τους πρωταίτιους και αρχηγούς της.

Ο τύπος της Δευτέρας και Τρίτης έχει γυρίσει στην καθημερινή κεντρική πολιτική» σκηνή απλά αναφέροντας ότι οι 170 κρατούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι ενώ κάποιες δεξιές υπεραμύνονται του γεγονότος ότι17 Νοέμβρη δεν είναι ακροδεξιά.

Ο τύπος της Τετάρτης, αν εξαιρέσουμε την Ελευθεροτυπία που κάλυψε αντικειμενικά την μεγάλη πορεία διαμαρτυρίας, οι υπόλοιποι απλά ανάφεραν το γεγονός. Η Ελευθεροτυπία αισθάνεται ικανοποιημένη γιατί δικαιώθηκε η γραμμή της.

Η περίπτωση του περιοδικού τύπου

Η χρονική συγκυρία φέρνει το ΑΝΤΙ να εκδίδεται πρώτο αφού η τακτική του κυκλοφορία είναι στις 7/12. Έτσι σ’ αυτό το τεύχος διαβάζουμε: «Έπρεπε τουλάχιστον να υπάρχει η γενική συναίνεση της αδιαφορίας ώστε η προβοκάτσια τους (των φασιστοειδών δηλαδή) να βουλιάξει στο κενό της σιωπής».

Το παραπάνω είναι σε ανυπόγραφο άρθρο το οποίο σημαίνει ότι εκφράζει κεντρικά το Αντί.

Ξαφνιάζει βέβαια από πρώτη άποψη αυτή η «υπέρμετρη δημοκρατική ευαισθησία» της ευρύτερης ανεξάρτητης αριστεράς αλλά είναι και ένα δείγμα στο που φτάνει η κριτική υποστήριξη και τα συναφή.

Αλλά το Αντί συνεχίζει την προσπάθεια του για την συγκρότηση της κοινωνικής συναίνεσης. Για τα γεγονότα της Τρίτης 4/12 γράφει: «Τη νύχτα της περασμένης Τρίτης, αναρχικοί κουκουλοφόροι, φασίστες της ΕΝΕΚ (που μισούν θανάσιμα τους φασίστες της ΕΠΕΝ), πανκς και κάθε λογής άλλοι προβοκάτορες —με πρόσχημα την παρουσία του ρατσισμού και τέως βασανιστή Λεπέν— είχαν μετατρέψει τα Εξάρχεια, τη Νομική σχολή, και την περιοχή γύρω από το Κάραβελ σε πεδίο πρακτικής εφαρμογής του φασισμού καταστρέφοντας και πυρπολώντας το κάθε τι. ΑΝΤΗΝΩΡ) με άλλα λόγια Σοφιανός Χρυσοστομίδης (τον ξαναείδαμε να λέει τα ίδια στην Αυγή της 9/12).

Ο Δεκαπενθήμερος Πολίτης της 14/12 μαζί με ένα αρκετά καλό άρθρο — περισσό­τερο συναισθηματικό παρά πολιτικό θα λέγαμε — των Παντελή Μπουκάλα και Νίκου Ξυδάκη για τα γεγονότα αναφέρει και το κείμενο που μαζί με άλλα περιοδικά υπέγραψε ο Πολίτης.

Το κείμενο των περιοδικών

Το κείμενο αυτό που βέβαια χτυπάει την αστυνομική βία και την πολιτική της κυβέρνησης συνεχίζει με το: «Βεβαίως διαφωνούμε με την πολιτική ορισμένων ομάδων και οργανώσεων, με την οποία προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις φασιστικές προκλήσεις και την κυβερνητική ανοχή. Θεωρούμε ότι μια τέτοια πολιτική όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει τα ζητήματα αυτά αλλά αποπροσανατολίζει και γενικότερα το κίνημα σχετικά με μια αδιέξοδη πολιτική στάση» και υπογράφουν τα περιοδικά.

Ανανέωση, Αντί, Αντιθέσεις, Αριστερά σήμερα, Δ. Πολίτης, Θέσεις, Κριτική, Μηνιαία Επιθεώρηση, Νέα Οικολογία, Προοπτική, Τετράδια, Φυλλάδια.

Δεν ξέρουμε αν αυτό λέγεται συναίνεση ή κριτική υποστήριξη ή Αμάν η Αριστερά…, αλλά όπως και να το κάνουμε θα πρέπει εδώ να τονίσουμε την διαφοροποίηση του Σχολιαστή και το δικό του κείμενο με το οποίο υποστηρίζει όχι απλά το δικαίωμα της πολιτικής έκφρασης αλλά και την ίδια την πολιτική πραχτική στο Κάραβελ ρίχνοντας και τις ευθύνες που αναλογούν στην Αριστερά με κείνη την ωραία διαλεκτική ατάκα «και είναι η Αριστερά που έτσι μετατρέπεται στο αντίθετο της, γίνεται δηλαδή Δεξιά».

Βέβαια σε σχέση με το κείμενο στο Σχολιαστή της 25/12 στο χρονικό του Δ. Τρίμη παρουσιάζεται ότι μαζί με τον Σχολιαστή διαφοροποιούνται και η Προοπτική και Κριτική από τα άλλα περιοδικά, παρ’ όλα αυτά δεν απέσυραν την υπογραφή τους από το αρχικό κείμενο.

Τέλος ο Σχολιαστής ήταν πραγματικά το μόνο περιοδικό που έδωσε τις διαστάσεις των γεγονότων. Τα τρία άρθρα μαζί με την συνέντευξη της Επιτροπής που δημοσιεύει καλύπτουν —συγκριτικά με τα άλλα περιοδικά βέβαια— το μεγαλύτερο φάσμα των γεγονότων. Αυτό όμως που πρέπει να σημειώσουμε είναι ο τίτλος της συνέντευξης «προοπτική και στόχοι της άλλης αριστεράς». Θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είναι μια ακόμα δημοσιογραφική επιτυχία —απ’ αυτές που μας έχει συνηθίσει ο Σ.— αλλά κάτι περισσότερο.

Βέβαια δεν λείπουν και τα περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας όπως Εικόνες, Ενα, Ταχυδρόμος… τα οποία αντιμετωπίζουν τα γεγονότα και το χώρο, ή σαν κοινωνιολογικό φαινόμενο ή σαν αφορμή για ένα ρεπορτάζ πάντα βέβαια με γνώμονα την κυκλοφορία τους και τον κόσμο που τα διαβάζουν.

Κάποια συμπεράσματα

Κάποια συμπεράσματα που μπορούμε να βγάλουμε —υπάρχουν και άλλα— συνοψίζονται:

α) Οι δεξιές εφημερίδες στην εβδομάδα των γεγονότων προσπάθησαν να επικεντρώσουν την πολιτική τους σε μια κριτική απέναντι στην κυβέρνηση, εκμεταλλεύονται τα επεισόδια για να δημιουργήσουν πολιτικό κλίμα οξύτητας πράγμα που συμφέρει τις επιλογές του πολιτικού φορέα της Ν.Δ. την περίοδο αυτή (κινδυνολογία, βόμβες…). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δεξιές εφημερίδες δεν επιχειρούν μια ιδεολογική αντιπαράθεση απέναντι στο συγκεκριμένο χώρο, μένοντας έτσι σε μια πολιτική επίθεση στην κυβέρνηση την οποία βέβαια ταυτίζουν ιδεολογικά με όλο το χώρο της Αριστεράς. Χαρακτηριστικός επίσης ο όρος «αναρχομαρξιστής» και έτσι συγκροτεί το αντιμαρξιστικό μέτωπο. Από την άλλη παρουσιάζουν την επίσκεψη Λεπέν σαν μια τυπική επίσκεψη Γάλλου Ευρωβουλευτού χαρακτηρίζοντας τον «ακροδεξιό». Βέβαια αυτή η θέση δεν είναι άσχετη με τις πολιτικές τάσεις στη Ν.Δ. και τη συγκεκριμένη τοποθέτηση του Αβέρωφ μ’ αυτό το χώρο. Υπάρχει βέβαια και η εξαίρεση της Καθημερινής που συναινεί κάπως στη πολιτική γαλήνη.

β) Ο Ριζοσπάστης τηρεί μια πολύ συγκαλυμμένη δημοσιογραφική ταχτική. Ενώ περιορίζει τα γεγονότα σε επίπεδο ανακοίνωσης–καταδίκης του ΚΚΕ δεν δίνει τις διαστάσεις που έχουν, περιορίζοντας την επίθεση του στους «αναρχοαυτόνομους». Είναι φανερό ότι αυτή η ταχτική δεν είναι άσχετη με την αντιφασιστική ιδεολογία που έχει καλλιεργήσει ο «Ρ» σ’ όλο τον κόσμο του ΚΚΕ, και έτσι γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη για εκτεταμένη αναφορά στα γεγονότα, γιατί αν μη τι άλλο στο μόνο που λειτουργούσε άψογα μεταπολιτευτικά η βάση του ΚΚΕ ήταν το φραστικό αντιφασιστικό επίπεδο. Βέβαια αν ο «Ρ» για κομματικούς και πολιτικούς λόγους κρατάει αυτή τη στάση, την κύρια γραμμή του τη διοχετεύει μέσα από το Έθνος, που και ανώδυνο για τα μέλη του είναι, «αστικός τύπος και τέτοια» και την δουλειά του κάνει πολιτικά ο «Ρ».

γ) Αν ο «Ρ» επέλεξε αυτή την ταχτική και δεν έχασε, αυτό δεν μπόρεσε να το αποφύγει η Αυγή που η στάση της ίδια με τον «Ρ», τηρώντας βέβαια κάποιες αναλογίες, δημιουργεί ρήγματα στα μέλη των κομμάτων και ιδιαίτερα στη νεολαία. Στο χώρο του Πανεπιστημίου ο Δ. Αγώνας υποστηρίζει ανοιχτά τον υπόλοιπο εξωκοινοβουλευτικό χώρο κατεβαίνοντας οργανωμένα στην πορεία διαμαρτυρίας της Τρίτης 12/12.

δ) Είναι βέβαια ένα μεγάλο θέμα να ασχοληθούμε με το ρόλο του συγκροτήματος Λαμπράκη και την επίδραση στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Εδώ μόνο θα αναφέρουμε ότι οι δύο εφημερίδες Βήμα και Νέα χαράζουν την πολιτική τους συμπληρωματικά με κάποια στοιχεία αυτονόμησης, με βάση την κυκλοφορία της κάθε μιας, το σοβαρό Βήμα και τα λαϊκά Νέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Βήμα ήταν αυτό που αφ’ ενός έκανε την ιδεολογική κόντρα με τον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, αφ’ ετέρου είναι από τις πρώτες που υπεραμύνεται του κοινωνικού συστήματος με το λίβελο της 9/12, ενώ τα Νέα έχουν μια πιο ανοικτή αντιμετώπιση. Βέβαια δεν λείπουν και τα περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας όπως Εικόνες, Ενα, Ταχυδρόμος τα οποία αντιμετωπίζουν τα γεγονότα και το χώρο, ή σαν κοινωνιολογικό φαινόμενο ή σαν αφορμή για ένα ρεπορτάζ πάντα βέβαια με γνώμονα την κυκλοφορία τους και τον κόσμο που τα διαβάζουν.

ε) Το Έθνος —η πρώτη σε κυκλοφορία ελληνική εφημερίδα— χαρακτηρίζεται σαν ο στυλοβάτης του συστήματος που το μόνο γεγονός που το διαφοροποιεί από τις δεξιές εφημερίδες είναι ότι υποστηρίζει την πολιτική του ΠΑΣΟΚ.

ζ) Η Ελευθεροτυπία κράτησε αυτή την διπρόσωπη στάση μαζί με τα εσωτερικά τους ρήγματα —κατηγόρησε για τρομοκράτη τον αρχισυντάκτη του πολιτικού ρεπορτάζ— όχι τόσο επειδή υπάρχουν δημοσιογράφοι συμπαθούντες αυτού του χώρου αλλά κυρίως πιστεύουμε επειδή ένα μεγάλο τμήμα του αναγνωστικού της κοινού είναι αυτός ακριβώς ο χώρος και γιατί οι αντιθέσεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ είναι έντονες.

ε) Τέλος όλες οι εφημερίδες έχουν κάποια όρια μέσα στα οποία ευαισθητοποιούνται σε επίπεδο καταστολής. Πέρα από αυτά ενοποιούνται όλες κάτω από τη λογική «κτυπήστε τους».

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν αλλάζουν οι πολιτικοί συσχετισμοί και συγκυρίες αλλάζει και ο ρόλος της κάθε εφημερίδας. Για παράδειγμα αναφέρουμε ότι σε ανάλογα γεγονότα επί Ν.Δ. ήταν οι δεξιές εφημερίδες που κύρια αναλάμβαναν την ιδεολογική κόντρα μ’ αυτό το χώρο και ήταν ακριβώς ο «δημοκρατικός τύπος» που χρησιμοποιούσε τα γεγονότα για να χτυπήσει πολιτικά την δεξιά.

Σήμερα οι ρόλοι αντιστράφηκαν οι καθρέπτες δεν αρκούν, οι ρόλοι πέφτουν ο ένας μετά τον άλλον και σαν τέτοιοι δείχνονται αδύναμοι.

Μένει το παιδί του παραμυθιού για να πει —Μα ο Βασιλιάς είναι γυμνός.

Τελειώνοντας

Ο Τύπος όπως πιθανά να φάνηκε από τα παραπάνω έχει κυρίαρχη θέση στην κεντρική πολιτική σκηνή, στη διαμόρφωση της πολιτικής, στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στη διαχείριση της εξουσίας.

Η διαφορά του τύπου με τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση είναι το γεγονός ότι τελευταία στην Ελλάδα είναι κρατικά, ενώ κάτι ανάλογο δεν μπορούμε να πούμε για τον Τύπο.

Η σχέση του τύπου με το κράτος ποικίλει. Δεν μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα ότι είναι αυτόνομη εξουσία σε σχέση με το κράτος. Αυτό άλλωστε έχει σχέση με το επίπεδο της πολιτικής αφ’ ενός και από τη δομή του κράτους — αυταρχική ή εκσυγχρονιστική— αφ’ ετέρου. Το σίγουρο είναι ότι ο Τύπος είναι οι μόνες οικονομικές επιχειρήσεις που έχουν μεγάλη εξάρτηση από το κράτος με τη μορφή μεγάλων δανείων. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι υπάρχει αλληλεπίδραση εξουσιών— μιας και ο τύπος αναπαράγεται σαν τέτοια— Τύπου, κράτους, κυβέρνησης, πολιτικών κομμάτων και τα όρια τουλάχιστον αυτής της αλληλεπίδρασης στην Ελλάδα δεν έχουν ερευνηθεί.

Αν θέλουμε να μιλάμε για πολιτική, αν θέλουμε να κάνουμε πολιτική, θα αυτοκαταναλωνόμαστε και θα περιοριζόμαστε γεωγραφικά και κοινωνικά αν υποτιμήσουμε το θέμα της ενημέρωσης και της πληροφόρησης.

Είναι καιρός να ασχοληθούμε μ’ αυτό το θέμα. Είναι καιρός να ξεπεράσουμε χωρίς να υποτιμήσουμε την πολιτική πληροφόρηση, να ψάξουμε τους όρους για μια εναλλακτική πληροφόρηση αυτή που δεν λειτουργεί μόνο σαν πληροφόρηση των πολιτικών μας απόψεων, αλλά σ’ αυτή που δίνει και το βάρος της είδησης και της ενημέρωσης.

Βέβαια όλα αυτά μέσα στη σχετικότητα των πάντων —η διαδικασία να γράψεις μια είδηση παράγει την ιδεολογία της είδησης και την καθορίζει σαν τέτοια—, ένας προβληματισμός πάνω σ’ αυτά τα θέματα είναι αναγκαίος, αν θέλει αυτός ο χώρος να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε πολιτικό επίπεδο και να έχει μια συνέχεια αναφοράς και σύνδεσης στους κοινωνικούς χώρους.

Η ελεύθερη ραδιοφωνία έχει πιαστεί — αν και ανοργάνωτα και ασύνδετα — τον τελευταίο καιρό, αλλά δεν μπόρεσε να λειτουργήσει πέρα από το στενό περιθωριακό και γκετοποιημένο χώρο. Μαζί με την ελεύθερη ραδιοφωνία που πρέπει να ξαναμπεί, η σειρά του Τύπου και της εφημερίδας μπαίνει στη ημερήσια διάταξη αν θέλουμε να αναπτύξουμε ένα εναλλακτικό κίνημα, μια εναλλακτική πολιτική.

Αλλά θα ξανάρθουμε σ’ αυτό το θέμα.