του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Tο δύσκολο εγχείρημα του επαναπροσδιορισμού του πλαισίου των ελληνοτουρκικών σχέσεων, θέτει ως στόχο της συνάντησης του με τον πρόεδρο Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του Βίλνιους (11-12 Ιουλιου) ο Κυριάκος Μητσοτάκης, παρά το γεγονός, βεβαίως, ότι οι οιωνοί κάθε άλλο παρά είναι θετικοί.
Στη διακαναλική συνέντευξή του ο πρόεδρος της ΝΔ έδωσε το περίγραμμα αυτού του εγχειρήματος, δηλώνοντας ότι θα πρέπει κατ’ αρχάς να αξιοποιηθεί η αποκλιμάκωση επί του πεδίου και της ρητορικής που ακολούθησε τους σεισμούς και να διερευνηθούν οι δυνατότητες για συνέχιση του καλού κλίματος.
Η ελληνική πλευρά επιμένει ότι πρέπει οι δυο χώρες να περιορίσουν τη συζήτηση στη διαφορά της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, και εάν διαπιστώσουν ότι δεν μπορεί να προχωρήσουν σε επίλυση της, τότε να συμφωνηθεί να ζούμε με την ύπαρξη της διαφοράς χωρίς όμως να είμαστε «καταδικασμένοι στα κόκκινα» με την Τουρκία, προβάλλοντας τη θετική ατζέντα στις εμπορικές, οικονομικές, τουριστικές κ.α. σχέσεις.
Καθώς ο κ. Ερντογάν είχε φροντίσει να στείλει μήνυμα τις προηγούμενες ημέρες ότι θα θέσει θέμα εξοπλισμών της Ελλάδας (που δε θα περιορίζεται μόνο στην απαίτηση για αποστρατικοποίηση των νησιών) ο κ. Μητσοτάκης θέλησε προκαταβολικά να βγάλει το θέμα αυτό από την ατζέντα, λέγοντας ότι είναι «αναφαίρετο δικαίωμά μας η ενίσχυση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων» και ότι φυσικά ούτε ο ίδιος θα «πει στον κ. Ερντογάν τι θα κάνει με τις δικές του ένοπλες δυνάμεις».
Η συνάντηση στο Βίλνιους σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που θα έχει διαμορφωθεί τόσο για την Ουκρανία αλλά κυρίως με τη στάση της Τουρκίας σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας αλλά και με τη διευκόλυνση των διαδικασιών εντός της Συμμαχίας για την ενίσχυση της Ουκρανίας. Ένας Ερντογάν πιεσμένος και χωρίς να έχει εξασφαλίσει τα ανταλλάγματα που ζητά για την άρση του βέτο στη Σουηδία, δύσκολα θα εμφανισθεί συναινετικός σε άλλα ζητήματα.
Όμως, ακόμη κι αν εμφανισθεί ενισχυμένος μετά από μια θετική εξέλιξη στο θέμα της Σουηδίας και με μια συνάντηση με τον πρόεδρο Μπάϊντεν, δύσκολα θα μπορέσει να κάνει την οποιαδήποτε παραχώρηση που θα απομακρύνεται από την πάγια στρατηγικού χαρακτήρα θέση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής για διάλογο όλων των «προβλημάτων» με την Ελλάδα και μόνο αφού διαπιστωθεί αδυναμίας επίλυσης τους, να εξετασθεί η παραπομπή στη Χάγη.
Όσο παραμένει ενεργό το casus belli αλλά και οι «γκρίζες ζώνες» δεν μπορεί να υπάρξει ούτε πρόοδος, αλλά πιθανόν ούτε καν έναρξη σοβαρών έστω και διερευνητικών συνομιλιών.
Παρά το γεγονός ότι στην Αθήνα, και σε ακαδημαϊκούς και διπλωματικούς κύκλους, υπάρχει η αντίληψη ότι η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από την παραπομπή π.χ. του θέματος των «γκρίζων ζωνών» και της αποστρατικοποίησης των νησιών στη Χάγη, προβλέποντας τη δικαίωσή της, είναι προφανές ότι καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί ούτε έχει τη νομιμοποίηση να αποδεχθεί και μάλιστα με την υπογραφή της την παραπομπή θεμάτων που άπτονται της ελληνικής κυριαρχίας στην κρίση ενός δικαστικού μηχανισμού. Εξάλλου δεσμεύεται και από την τελευταία (επι θητείας στο ΥΠΕΞ του Β. Βενιζέλου) εξαίρεση θεμάτων θαλάσσιων ζωνών και εθνικής άμυνας από τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου χωρίς τη συγκατάθεση της.
Επίσης, θεωρίες που διατυπώνονται στη δημόσια συζήτηση περί από κοινού εκμετάλλευση των πόρων (π.χ. της αιολικής ενέργειας) στις θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου χωρίς να προηγηθεί οριοθέτηση ΑΟΖ και καθορισμός των ελληνικών χωρικών υδάτων, κινούνται στη σφαίρα της φαντασίας ορισμένων. Αντίστοιχες προτάσεις για συνεκμετάλλευση (πιθανών υδρογονανθράκων) χωρίς οριοθέτηση είχαν υποβληθεί από την Τουρκία ήδη από το 1976 και από αυτόν ακόμη τον τότε γ.γ. του ΝΑΤΟ Γ. Λουνς, αλλά είχαν απορριφθεί πριν καν συζητηθούν.
Το κλίμα των τελευταίων μηνών δημιουργεί προσδοκίες και δείχνει ότι υπάρχει δυνατότητα εφόσον το επιθυμεί η Τουρκία οι «διαφορές» να παραμένουν παγωμένες και η θετική ατζέντα να μπορεί να εξελίσσεται κτίζοντας ένα σταθερό υπόβαθρο στις σχέσεις των δυο χωρών.
Όμως, αυτό δεν πρόκειται να οδηγήσει σε διαγραφή των στρατηγικών επιδιώξεων της Τουρκίας και φυσικά του Δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, ούτε βεβαίως αυτό το κλίμα θα μπορεί να προστατευθεί από τυχαία ή ακόμη και σχεδιασμένα περιστατικά στη θάλασσα και στον αέρα του Αιγαίου.
Η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στις εκλογές της 25ης Ιουνίου όμως θα πρέπει να κινηθεί άμεσα αν όχι πριν το Βίλνιους τουλάχιστον αμέσως μετά, ώστε να καλύψει το έδαφος που έχει χαθεί στις σχέσεις της χώρας μας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, που βρίσκονται στο «στόχαστρο» της επίθεσης «φιλίας» του Τ. Ερντογάν.
Από το Ισραήλ μεταδόθηκε χωρίς να διαψευσθεί η είδηση (Channel12 και The Times of Israel) ότι ο κ.Νετανιάχου σε μια προσπάθεια να σπάσει το ιδιότυπο καθεστώς απομόνωσης που έχει βρεθεί λόγω της επιμονής του συντηρητικού συνασπισμού του, να προωθήσει τις αλλαγές στο Δικαστικό Σύστημα, επιδιώκει να εξασφαλίσει μια συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Οι σχέσεις των δυο ανδρών παρά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν με την εκλογή του Τ. Ερντογάν είναι διαχρονικά σε πολύ χαμηλό σημείο. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα αυτά, ο Τούρκος πρόεδρος έχει θέσει ως όρο και προϋπόθεση για μια τέτοια επίσκεψη να προσφέρει ο κ. Νετανιάχου μια θετική είδηση για την ενεργειακή συνεργασία των δυο χωρών, παραπέμποντας στο πάγιο αίτημα της Τουρκίας για μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη με αγωγό μέσω Τουρκίας. Και αυτό συμβαίνει την ώρα που το Ισραήλ έχει μόλις ανακοινώσει την πρόθεση για συμφωνία με την Κύπρο για μεταφορά μέρους του φυσικού αερίου του προς την Κύπρο.
Αλλά το πρέσινγκ της Άγκυρας συνεχίζεται και προς την πλευρά του Καΐρου μετά και την επίσκεψη του Σ. Σούκρυ στην Άγκυρα για την ορκωμοσία του Ταγίπ Ερντογάν και την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν οι υπουργοί Eξωτερικών των δυο χωρών. Ο δραστήριος επιτετραμμένος της Τουρκίας στο Κάϊρο πρέσβης, Σαλίχ Μουτλου Σεν, δήλωσε ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι έχει αποδεχθεί την πρόσκληση του Τ. Ερντογάν και η επίσκεψή του στην Άγκυρα πιθανότατα να γίνει μετά τη γιορτή του Κουρμπάν Μπαϊράμ που φέτος διαρκεί από τις 28 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου.
Θα πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη καθώς οι δυο ηγέτες είχαν απολύτως εχθρικές σχέσεις και πέραν αυτού υπήρχαν σοβαρές συγκρούσεις μεταξύ των δυο χωρών σε περιφερειακές κρίσεις. Η Τουρκία πάντως το τελευταίο διάστημα έχει λάβει κάποια μέτρα εναντίον των Αδελφών Μουσουλμάνων που έχουν εγκατασταθεί μετά την ανατροπή του Μόρσι από τον Αλ Σίσι στην Τουρκία, καθώς αυτή είναι μια από τις προϋποθέσεις για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών.
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος μέχρι τώρα έχει δείξει μια συνεπή στάση έναντι της χώρας μας τόσο σε ότι αφορά το Τουρκολυβικό Μνημόνιο και με την υπογραφή της Συμφωνίας μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου αλλά και στο Λιβυκό.
Όμως πάντα παραμένει στο τραπέζι η επιδίωξη της Τουρκίας την οποία συμμερίζεται και μέρος του κατεστημένου στην Αιγυπτιακή γραφειοκρατία, για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού βάσει της μέσης γραμμής (των αντικείμενων ηπειρωτικών ακτών), κάτι που θα οδηγούσε σε εξαφάνιση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο…
